Geschreven door Harrie Kuijpers op 21-06-2023
Er is al vaak stilgestaan bij en veel geschreven over de continue veranderingen waar we mee te maken hebben. Dit werd de laatste periode verstrekt door onder andere Covid, klimaatverandering, energietekort, oorlog in Oekraïne en mondiale instabiliteit. Bij veel organisaties was dit aanleiding voor een zoektocht hoe zij zich daartoe moeten verhouden.
Dat laatste komt onder andere tot uiting in vragen als: wat is onze focus, purpose of why? En wat betekent dat voor de inrichting van onze organisatie; medewerkers, leiderschap, strategie, structuur, systemen, en dergelijke. Vraagstukken van strategische, respectievelijk tactische aard.
Waar begin je dan mee?
In een aantal opdrachten krijgen beide vraagstukken aandacht. In een opdracht bij een beleidsdirectie van de Rijksoverheid zoekt een projectgroep naar de bestaansreden en gevolgen voor de organisatie-inrichting. Zij doen dat samen met een vertegenwoordiging van de organisatie en sluiten hun werk af met een advies aan het Managementteam. In een andere beleidsorganisatie van de Rijksoverheid is het Managementteam gestart met het strategische vraagstuk en vraagt zich na ieder stap, die hen meer inzicht geeft, af hoe en wanneer zij de medewerkers betrekken en wat deze eerdere stap betekent voor de inrichting van de organisatie. In een uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid analyseert een werkgroep de knelpunten (en waar het goed gaat) en de ontwikkelingen waar de organisatie mee te maken heeft. Dit stemt zij af met het Managementteam, samen bepalen zij de volgende stap en tussentijds worden de medewerkers geïnformeerd.
Herkenbare manieren om een organisatie ontwikkeltraject vorm te geven?
Wat mij betreft wel. Totdat in ‘Waardecreatie als het waarom van organisaties en individuen ’van Fabiaan van Vrekhem in “Meer dan de som der delen” van Brechtje Kessener en Leike van Oss, het gedachtengoed van Elliot Jaques onder mijn aandacht kwam.
Jacques was ervan overtuigd dat mensen cognitieve ontwikkelstadia doorlopen die hen in staat stellen om telkens op nieuwe en complexere manieren te denken, zodat ze de realiteit die ze observeren op een andere manier kunnen waarnemen en er dus een andere – dikwijls abstractere – betekenis aan kunnen geven; Mental Processing Capability.
Zie ook de tabel in https://boommanagement.nl/artikel/hoezo-management-beer-jaques-en-hoebeke-over-de-waarde-van-hierarchie-longread/ van Brechtje Kessener.
Wat heeft mij verder geholpen?
Door het gedachtengoed van Jacques en voorgaande tabel heb ik me ten eerste afgevraagd wat (welk mentaal verwerkingsvermogen) nodig is om de strategisch vraag in de drie opdrachten te beantwoorden. Daarna leek me de samenstelling van managementteams, werkgroep, projectgroep en vertegenwoordiging relevant.
Voor mij zitten er verschillen in de aard van de strategische vraag van de drie organisaties en dus welk mentaal verwerkingsvermogen nodig is om de vraagstukken van de beide beleidsorganisaties en die van de uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid te overzien.
Als dat verschil er is, zou dat ook iets betekenen voor de samenstelling van de hiervoor genoemde gremia.
Op z’n Cruijffiaans: Je gaat het pas zien als je het doorhebt! Dit is in lijn met Van Vrekhem: “Dat wat men niet waarneemt niet kan oplossen”.